مدل‌ها و کاربردهای قراردادهای سازمانی

قراردادهای سازمانی توافق‌نامه‌های قانونی بین شرکت‌ها و سایر طرف‌ها هستند که شرایط و ضوابط همکاری را مشخص می‌کنند. این قراردادها شامل جزئیات حقوق و تعهدات طرفین، زمان‌بندی، شرایط مالی و نحوه حل اختلافات است و برای حفظ شفافیت و ایجاد اطمینان در روابط تجاری ضروری می‌باشند.

فهرست محتوا:

انواع قراردادهای سازمانی

قراردادهای انجام کار 
قراردادهای خدماتی
قراردادهای تعهد انجام کار
قراردادهای حقوقی
انواع قراردادهای حقوقی در عرصه کسب و کار 

 

قرارداد را می‌توان نوعی رابطه حقوقی به شمار آورد که طی آن یک یا چند نفر در برابر یک یا چند فرد دیگر، به انجام فعالیت و یا فعالیت‌هایی خاص متعهد می‌گردند و شرایط و نکات خاصی را می‌پذیرند. در حیطه مدیریت کسب و کار و یا در مواقعی که این نوع قرارداد برای سازمان‌های دولتی و یا دیگر ادارات بسته می‌شود، به آن قرارداد سازمانی گفته می‌شود. قراردادهای سازمانی از ویژگی‌های خاصی برخوردار بوده و تابع شرایط و قوانین منحصر به فردی هم هستند. این موضوع به اهمیت قراردادهای سازمانی افزوده و آن را از دیگر انواع تفاهم‌نامه‌ها متفاوت و متمایز می‌سازد. به این نوع از قراردادها قراردادهای دولتی نیز گفته می‌شود. در این مقاله قصد داریم به ارائه مطالبی در زمینه انواع قراردادهای سازمانی بپردازیم.

 

انواع قراردادهای سازمانی:

قراردادهای انجام کار 

قرارداد انجام کار که به آن قرارداد کاری نیز گفته می‌شود تفاهم‌نامه‌ای است که میان یک کارگر و یک کارفرما منعقد می‌گردد. مطابق با این قرارداد، کارگر در قبال دریافت دستمزد، برای کارفرما کار می‌کند. از سوی دیگر در این نوع تفاهم نامه حقوق دو طرف معامله به طور کامل مشخص می‌گردد. در این نوع قرارداد توجه به ویژگی‌هایی از قبیل معوض بودن و یا رضایی بودن مهم بوده و مشروعیت قرارداد را تایید می‌کند.

همان‌طور که می‌دانید افرادی که تصمیم به انجام کار و فعالیت در یک سازمان دارند به نکات زیادی توجه می‌کنند. یکی از مهمترین نکاتی که در نظر می‌گیرند دریافت حقوق ناشی از خدماتشان است. 
کارفرمایان هم که افرادی را به استخدام خود در می‌آورند تمایل دارند در ازای پرداخت حق الزحمه به کارگر خود، خدماتی را از وی دریافت نمایند. قراردادهای انجام کار بدین منظور شکل گرفته‌اند تا خیال کارگران و کارفرمایان از رعایت حق و حقوقشان راحت شود.

قراردادهای خدماتی 

قراردادهای خدماتی یکی دیگر از انواع قراردادهای سازمانی بسیار رایج و پرکاربرد هستند که به آن‌ها قرارداد پیمانکاری خدمات نیز گفته می‌شود. این نوع از تفاهم نامه‌ها نیز مانند دیگر انواع قراردادها رابطه‌ای خاص میان دو طرف معامله ایجاد می‌کنند. 
در واقع در این شکل از تعهد نامه‌ها یک طرف یعنی کارفرما انجام برخی از امور ویژه که موضوع معامله است را تحت برخی از شرایط خاص به یک شخص حقیقی و یا حقوقی واگذار می‌کند که شخص دوم قرارداد، همان مجری و یا پیمانکار است. 
این نوع از قراردادها حیطه‌ای بسیار وسیع داشته و خدمات متنوعی را در بر می‌گیرد. بنابراین این تصور که قراردادهای پیمانکاری تنها مختص به امور ساخت و ساز بوده و یا پروژه‌های عمرانی را دربرمی‌گیرند گمان اشتباهی است. در واقع و به دلیل ظرفیت بسیار بالای قراردادهای پیمانکاری می‌توان آن‌ها را در حوزه‌های مختلف از قبیل حمل و نقل، نظافت و یا امور خدماتی، طراحی سایت و .. مورد استفاده قرار داد. 
در این شرایط به این قراردادها قرارداد خدماتی و یا پیمانکاری خدماتی گفته می‌شود. اصول تدوین و مراحل تنظیم قراردادهای خدماتی مانند اصول و مراحل تنظیم قراردادهای سازمانی دیگر است. اما با این حال تفاوت‌هایی نیز میان این دو نوع قرارداد به چشم می‌خورد. 
برای نمونه در بند موضوع این نوع از تفاهم نامه‌ها باید به نکات دقیق خدمات مورد نظر خود اشاره کنید و یا چگونگی روند پرداخت‌ها را به دقت مشخص سازید. همچنین باید شیوه‌ها و ساز و کارهای گزارش دهی نیز تعیین شده و میزان نظارت کارفرما بر فرایند و روند پروژه نیز در نظر گرفته شود. 
در واقع هر آنچه که می‌تواند به بروز اختلاف و درگیری میان کارفرما و شرکت پیمانکاری یا خدماتی منجر گردد، باید در قرارداد ذکر شود تا هرگونه ابهام میان دو طرف معامله برطرف گردد. 
این نوع قراردادها ممکن است حاوی برخی از اسرار تجاری و خاص هم باشند. در این صورت حفظ نکات محرمانگی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. پس باید در مفاد قراردادهای سازمانی خدماتی یک بند ویژه و اختصاصی با عنوان محرمانگی و یا عدم افشا در نظر گرفته شده و به موارد مورد نظر کارفرما به صراحت اشاره شود .

قراردادهای تعهد انجام کار

در این بخش به برخی از شرایط تعهد به انجام کار در یک قرارداد کاری اشاره خواهیم کرد. یکی از شروط اصلی انواع مختلف قراردادها دارا بودن شرایط صحت معامله است. همان‌طور که می‌دانید قراردادها موضوعات مختلفی دارند. 
در برخی از موارد موضوع مورد معامله شی و یا یک محصول خاص است که باید تحت شرایط ویژه‌ای مورد معامله قرار بگیرد. این امکان وجود دارد که موضوع یک قرارداد، انجام دادن یک کار و یا انجام ندادن آن باشد. در این گونه از معامله‌ها باید به شرایطی خاص از قبیل عدم تعهد به انجام کار ناممکن، تعهد مشروع، تعهد عقلایی و ... توجه شود. 
در شرط عدم تعهد به اجرای کار ناممکن، به این مسئله توجه می‌شود که انجام کار ذکر شده در قرارداد و یا موضوع مورد معامله، باید ممکن و مقدور باشد. یعنی شما نمی‌توانید برای اجرای یک کار غیر ممکن و یا نامقدور با دیگری تفاهم‌نامه امضا کنید. منظور از ناممکن بودن و یا مقدور نبودن در این قراردادها انجام کاری است که از عهده هیچکس بر نمی‌آید. 
این نوع از تعهدات باید کاملاً مشروع باشند. مشروعیت داشتن موضوع تعهد به این معنا است که نباید با قوانین حاکم بر جامعه و نظم عمومی در مخالفت قرار بگیرد. از سوی دیگر قرارداد باید سود و منفعت عقلانی و عقلایی داشته باشد. 
یعنی اگر انجام یک کار هیچ سود و یا فایده‌ای در بر ندارد نمی‌تواند موضوع یک قرارداد کاری باشد. منظور از سود و منفعت در این تعهدات تنها سود مالی نیست. یعنی اگر یک تعهد دارای منفعت اخلاقی و یا معنوی هم باشد صحیح خواهد بود. هر چند در این نوع تعهدات معیار اصلی تشخیص سود و منفعت عقلایی، افراد عاقل و یا قضات هستند .

قراردادهای حقوقی

در مدیریت استراتژیک کسب و کار قراردادها اهمیت بسیار بالایی داشته و می‌توان آن‌ها را جزء جدایی ناپذیر این حیطه به شمار آورد. قراردادهای حقوقی یکی از مهم‌ترین این تفاهم نامه‌ها هستند. این نوع از قراردادها نیز در حقیقت تعهداتی‌اند که در میان دو طرف منعقد شده و از شکل و شرایط خاص خود هم برخوردار شده‌اند و می‌توان آن‌ها را از انواع قراردادهای اجرای کار به شمار آورد. 
این شکل از تعهدات نیز شرایط دیگر انواع قراردادهای سازمانی را دارند که عبارتند از قصد و تمایل دو طرف و رضایت آن‌ها، اهل بودن طرفین معامله و مشروعیت هدف معامله.

شرط قصد دو طرف معامله و رضایت آن‌ها به این معنا است که دو طرف باید با اراده‌ای کاملا آزاد و مختار بر موضوع مورد معامله توافق کرده و ملزم به رعایت آن شوند. اهلیت دو طرف به معنای این است که هر دو طرف توان اعمال حق داشته باشند‌. 
یعنی دو طرف معامله بالغ، عاقل و رشید بوده و دارای قدرت عمل باشند. در حالت معمول در قراردادهای حقوقی، هدف معامله ذکر نمی‌گردد. اما در صورت ذکر شدن هدف، نباید هدف شما غیر مشروع و یا خلاف شرع باشد. این نوع از قراردادها دارای ارکانی هم هستند که باید در نظر گرفته شود. 
برای نمونه دارای موضوع بوده و یا دو طرف برای معامله وجود داشته باشند. از سوی دیگر بین این دو طرف باید نوعی رابطه حقوقی شکل گرفته و بر اساس آن تعهداتی در نظر گرفته.

 

انواع قراردادهای حقوقی در عرصه کسب و کار 

 

برخی از قراردادهای حقوقی در حیطه کسب و کار رواج بسیار زیادی دارند. در واقع در این عرصه‌ها تنوع قراردادها بسیار بالا بوده و در تمامی این موارد توجه به شرایط و نکات حقوقی بسیار مهم است. در حالت کلی می‌توان قراردادهای حقوقی کسب و کارها را به شش دسته اصلی تقسیم کرد. 
از جمله این تفاهم‌نامه‌ها می‌توان به انواع قراردادهای مربوط به راه اندازی کسب و کار ها اشاره کرد که خود شامل قراردادهای پیمانکاری، تفاهم‌نامه بنیانگذاران، قراردادهای طراحی اپلیکیشن موبایل و ... هستند. برخی از این تفاهم‌نامه‌ها به توسعه و پیشبرد یک کسب و کار مربوط می‌شوند. 
از جمله این موارد می‌توان به قراردادهای اجاره دفتر کار، قرارداد واگذاری حق اختراع و یا قرارداد اجاره مغازه اشاره کرد. قراردادهای استخدام و منابع انسانی، شکل دیگری از قراردادهای سازمانی و حقوقی هستند. از جمله انواع این نوع از تفاهم نامه‌ها می‌توان به قرارداد کاری با مدت زمان موقت، قرارداد مشاوره، قرارداد کاری بازاریابی، قراردادهای واگذاری سهام به کارکنان اشاره کرد. 
در حال حاضر در کسب و کارها از قراردادهای دیگری به نام قرارداد مدیریت مالی کسب و کار نیز استفاده می‌کنند. این نوع از تفاهم نامه‌ها در حوزه‌هایی از قبیل خرید و فروش یک نرم افزار، اجاره نرم‌افزار، نمایندگی انحصاری فروش نرم‌افزار و ... منعقد می‌گردد. 
برخی از انواع قراردادهای حقوقی، قراردادهای مربوط به محافظت از یک کسب و کار هستند. از جمله انواع این تفاهم‌نامه‌ها می‌توان به قرارداد عدم افشا اطلاعات کارمندان و یا قراردادهای محرمانگی اشاره کرد. قراردادهای سرمایه گذاری، شکل دیگری از تفاهم‌نامه‌های حقوقی هستند. 
از جمله انواع این قراردادها می‌توان به قرارداد فروش سهام اشاره کرد و یا قرار داد وام قابل تبدیل به سهام را نام برد. قراردادهای مشارکت مدنی و یا مشارکت در ساخت، شکل دیگری از این نوع قراردادهای حقوقی به شمار می‌روند. 
از هر کدام از این تفاهم نامه‌ها در موقعیت خاصی استفاده شده و هرکدام نکات و ویژگی‌ها و شرایط مخصوص به خود را دارند. پس پیش از انعقاد این قراردادها علاوه بر توجه به انواع فرم‌های قراردادهای سازمانی و حقوقی، در نظر گرفتن این نکات و شرایط، حائز اهمیت اساسی است.